در روزهایی که تهران و بسیاری از شهرهای کشور درگیر آلودگی شدید هوا هستند، تصمیم‌های اضطراری متعددی برای کاهش آسیب‌های تنفسی به اجرا گذاشته شده است. طبق اعلام کارگروه اضطرار آلودگی هوای استان تهران، با وجود بررسی‌های مکرر، تعطیلی ادارات برای روزهای سه‌شنبه و چهارشنبه تأیید نشد، اما مهدکودک‌ها و پیش‌دبستانی‌ها تعطیل و مدارس ابتدایی به‌صورت غیرحضوری برگزار خواهند شد. فعالیت واحدهای آلاینده از جمله معادن شن و ماسه و برخی کارخانه‌های سیمان نیز تا روز چهارشنبه متوقف شده و طرح زوج و فرد از درب منزل اجرا می‌شود. همچنین کارکنانی که فرزند مدرسه‌ای دارند می‌تواند به صورت دورکار فعالیت کنند.
در ادامه همین وضعیت و با هشدار سطح نارنجی پایداری جوی، کارگروه هماهنگی شرایط اضطرار استان تهران مصوباتی را برای تمامی شهرستان‌ها (به‌جز فیروزکوه) اجرا کرده است؛ از ممنوعیت فعالیت‌های ورزشی در فضای باز و محدودیت تردد خودروهای آلاینده گرفته تا لزوم استفاده از ماسک‌های استاندارد برای گروه‌های حساس. همچنین استقرار پایگاه‌های اورژانس سیار، تشدید نظارت بر سوخت صنایع و توقف فعالیت‌های عمرانی از جمله اقدامات الزامی اعلام شده‌اند. همه این‌ها نشان می‌دهد که مسئله آلودگی هوا تنها یک چالش زیست‌محیطی نیست؛ بلکه مستقیماً با سلامت افراد، به‌ویژه دستگاه تنفسی، در ارتباط است.
ثبت نام در کلاس‌های یوگا آسانا
در چنین شرایطی مهم‌ترین عاملی که تحت تأثیر قرار می‌گیرد «تنفس» است. وقتی کیفیت هوا افت می‌کند، ریه‌ها به‌جای دریافت اکسیژن کافی، حجم بیشتری از ذرات معلق، آلاینده‌های شیمیایی و گازهای مضر را جذب می‌کنند. نتیجه این وضعیت می‌تواند افزایش خستگی، افت تمرکز، سردرد، تحریک مجاری تنفسی، کاهش عملکرد ورزشی و حتی اختلالات خواب باشد. از طرفی قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا بدن را در حالت استرس مزمن نگه می‌دارد و این وضعیت نیاز به ابزارهایی برای مدیریت تنش و تقویت عملکرد تنفسی را ضروری می‌کند.
با وجود شرایط حاضر، نقش تمرین‌های تنفسی و یوگا پررنگ می‌شود. یوگا تنها مجموعه‌ای از حرکات بدنی نیست؛ بلکه یکی از پایه‌های اصلی آن پرانایاما یا هنر و علم کنترل تنفس است. این تمرین‌ها توانایی ریه را بهبود می‌دهند، الگوی تنفس را عمیق‌تر و منظم‌تر می‌کنند، سیستم عصبی را آرام می‌سازند و به بدن کمک می‌کنند در مواجهه با تنش‌های محیطی — از جمله آلودگی هوا — مقاوم‌تر شود. البته روشن است که یوگا جایگزین اقدامات پزشکی یا راهکارهای زیست‌محیطی نیست؛ اما در فضای بسته و کنترل‌شده، می‌تواند یک ابزار مؤثر برای کاهش فشار تنفسی و افزایش کیفیت زندگی باشد.
سه روش تنفسی که در روزهای آلودگی هوا بیش از بقیه کاربردی هستند عبارتند از:
۱. تنفس بهاستریکا (Bhastrika)
بهاستریکا به دم و بازدم آتشین معروف است. این تکنیک با دم و بازدم‌های فعال و قدرتمند، ظرفیت ریه و جریان هوا را بهبود می‌دهد. اجرای آن در محیط داخلی و هوای پاکیزه می‌تواند به پاک‌سازی نسبی مجاری تنفسی کمک کند و انرژی بدن را افزایش دهد. لازم است این روش برای افراد مبتدی یا کسانی که مشکلات تنفسی دارند با ملایمت و مدت کوتاه انجام شود.
۲. تنفس شیتالی (Sheetali)
شیتالی، یک تکنیک آرام‌سازی است که دمای بدن و تنش عصبی را پایین می‌آورد. در روزهای آلوده که بدن تحت فشار محیطی قرار دارد، این روش کمک می‌کند سیستم عصبی به حالت تعادل بازگردد. این تنفس معمولاً با کشیدن هوا از روی زبان حلقه‌شده انجام می‌شود و حس خنکی و آرامش ایجاد می‌کند.
۳. تنفس بهرماری (Bhramari)
بهرماری که به تنفس زنبوری معروف است، یکی از بهترین ابزارها برای کاهش اضطراب و بهبود تمرکز است. صدای لرزشی ملایم هنگام بازدم باعث آرام‌شدن ذهن، کاهش ضربان قلب و تنظیم الگوی تنفس می‌شود. این ویژگی‌ها آن را به گزینه‌ای مناسب برای روزهایی تبدیل می‌کند که استرس ناشی از آلودگی و محدودیت‌های روزمره افزایش می‌یابد.
در کنار این تمرین‌ها، انجام یوگای آرام در محیط داخلی با تهویه مناسب، استفاده از دستگاه تصفیه هوا و پرهیز از فعالیت شدید می‌تواند به مدیریت اثرات آلودگی کمک کند. آگاهی از وضعیت هوا باید مثل بررسی وضعیت ترافیک به یک عادت روزانه تبدیل شود؛ زیرا کیفیت تنفس، کیفیت زندگی را تعیین می‌کند.
در نهایت، پیوند وضعیت فعلی آلودگی هوا با اهمیت تنفس آگاهانه و تمرین‌های یوگا نه‌تنها منطقی است، بلکه به مردم کمک می‌کند در میان شرایط ناپایدار محیطی، یک ابزار کاربردی برای حفظ آرامش و سلامت تنفسی داشته باشند.
دیدگاهتان را بنویسید