آیا تا به حال و در اوج خستگی جسمی و روانی با خودتان گفته‌اید: «کاش می‌توانستم کمی یوگا تمرین کنم تا تمام این خستگی‌ها از تنم بیرون برود؟» شاید این فکر در ذهنتان جرقه‌ای زده باشد که سراغ شرکت در یک تمرین یوگا بروید یا حتی برای اولین‌بار، به شکل جدی دنبال پیدا کردن یک کلاس یوگا حضوری عمومی باشید. وقتی به دنیای یوگا قدم می‌گذارید، خیلی زود متوجه خواهید شد که این ورزش/هنر/سبک زندگی، به مجموعه‌ای از وسایل یوگا نیاز دارد تا شما را در مسیر صحیح هدایت کند و از آسیب‌های احتمالی نیز جلوگیری شود.
در این مقاله قصد داریم نگاهی تازه و متفاوت به تجهیزات یوگا بیندازیم و مهم‌ترین و ضروری‌ترین ابزارهایی را معرفی کنیم که بهتر است هر یوگی در ابتدای راه یا حتی در مراحل پیشرفته‌تر، برای خود تهیه کند. پس فنجان چای یا قهوه‌تان را کنار بگذارید، کمی فضای اطرافتان را خلوت کنید و بیایید ببینیم چرا داشتن ابزارهای مناسب یوگا تا این اندازه حیاتی است.
فهرست محتوا
انواع وسایل یوگا
اول از همه بد نیست بدانید که تجهیزات یوگا بسیار متنوع‌اند و هر روز هم به این مجموعه اضافه می‌شود. شاید شنیده باشید که یوگا فقط با یک زیرانداز هم قابل انجام است. درست است اما از زمانی که بشر علاقه‌مند شد تا این ورزش باستانی را در ابعاد گوناگون زندگی و برای طیف وسیعی از اهداف به کار بگیرد، انواع لوازم یوگا وارد بازار شدند تا تنوع حرکات بیشتر شود، ایمنی بالاتر رود و افراد با آمادگی‌های جسمانی مختلف بتوانند از فواید یوگا لذت ببرند.
به‌طور کلی، وسایل یوگا از آیتم‌های ساده‌ای مثل زیرانداز یا مت یوگا گرفته تا حلقه و صندلی مخصوص یوگا را شامل می‌شود. اگر شما قصد شرکت در یک کلاس یوگا آقایان یا کلاس یوگا بانوان را دارید، ممکن است مربی از شما بخواهد حداقل برخی وسایل ابتدایی را همراه داشته باشید زیرا این تجهیزات در کلاس بسیار کاربرد دارند و گاهی مربی به‌طور اختصاصی برای اصلاح فرم بدن یا تنوع در حرکات از آن‌ها استفاده می‌کند.
در این مقاله، ۱۰ وسیله مهم یوگا را بررسی می‌کنیم که اغلب مربیان و یوگی‌های حرفه‌ای توصیه می‌کنند برای تمرینات جدی‌تر آن‌ها را تهیه کنیم. البته یادتان باشد که اگر قصدتان فقط تجربه یوگا برای چند جلسه محدود است، لزوماً نیازی به خرید همه این موارد ندارید اما اگر در حال برنامه‌ریزی برای ثبت‌نام در یک کلاس یوگا آنلاین خصوصی یا حتی کلاس یوگا آنلاین عمومی هستید و می‌خواهید این ورزش را به‌صورت مداوم دنبال کنید، بهتر است با تمام این تجهیزات آشنا شوید و برخی را متناسب با نیازتان بخرید.
مت یوگا (زیرانداز ورزشی یوگا)
هیچ شکی نیست که مت یوگا (Yoga Mat) جزء ضروری‌ترین تجهیزات برای شروع این ورزش است. احتمالاً اولین تصویری که از یک یوگی در ذهنتان نقش می‌بندد، فردی است که روی یک زیرانداز مخصوص قرار گرفته و حرکات مختلف را انجام می‌دهد. اما انتخاب مت مناسب، آن‌قدرها هم که به نظر می‌رسد ساده نیست. ارتفاع، ضخامت، جنس، چسبندگی و حتی رنگ و طراحی آن نقش مهمی در تجربه و ایمنی شما خواهد داشت.
چرا مت یوگا مهم است؟
- ایمنی و پیشگیری از لغزش: یک مت مناسب، باعث می‌شود دستان و پاهای شما هنگام تعادل، لیز نخورند.
- حفاظت از مفاصل: ضخامت استاندارد مت (معمولاً بین ۴ تا ۶ میلی‌متر) به زانوها و آرنج‌های شما فشار کمتری وارد می‌کند.
- جداکردن فضای شخصی: مت یوگا نوعی چارچوب به شما می‌دهد تا حرکات خود را در آن فضا انجام دهید و تمرکز بیشتری داشته باشید.
برندهای معروف مت یوگا
- Manduka: کیفیت عالی و دوام بالا؛ بسیاری از یوگی‌های حرفه‌ای انتخابشان مت‌های این برند است. مدل ProLite و Pro از محبوب‌ترین‌ها هستند.
- Lululemon: مت‌های این برند هم بسیار باکیفیت هستند و قابلیت چسبندگی و راحتی فوق‌العاده‌ای دارند.
- Gaiam: اگر دنبال گزینه‌ای مقرون‌به‌صرفه ولی با کیفیت متوسط روبه‌بالا هستید، Gaiam انتخاب خوبی است.
اگر این برندها را پیدا نکردید می‌توانید از زیراندازهایی با برندهای چینی یا تولیدات ایرانی استفاده کنید. مهم این است که حتماً ضخامت مناسب، جنس ضدلغزش و کیفیت قابل قبول داشته باشند. اگر بودجه محدودی دارید، فعلاً یک مت اقتصادی بخرید و بعد از مدتی اگر حس کردید می‌خواهید حرفه‌ای‌تر ادامه دهید، سراغ برندهای گران‌تر بروید.
آجر یوگا
همان‌طور که از اسمش پیدا است، آجر یوگا (Yoga Block) وسیله‌ای مکعب‌شکل از جنس فوم فشرده، چوب‌پنبه یا حتی چوب است که به شما در انجام حرکات گوناگون کمک می‌کند. شاید در نگاه اول فکر کنید فقط برای افراد مبتدی مناسب است. اما جالب است بدانید حتی یوگی‌های حرفه‌ای هم برای اصلاح زاویه مفاصل در حرکات دشوار، از آجر یوگا بهره می‌برند.
کاربردهای آجر یوگا
- حمایت در حرکات کششی: وقتی دستانتان به زمین نمی‌رسد یا برای حفظ تعادل به تکیه‌گاهی نیاز دارید، آجر یوگا بهترین دوست شماست!
- ایجاد حالت‌های پیشرفته: با استفاده از این آجرها می‌توانید عمق حرکات را بیشتر کنید، مثلاً بدن را کمی بالاتر بیاورید یا برعکس پایین‌تر ببرید تا کشش بیشتری تجربه کنید.
- جلوگیری از آسیب: اگر هنوز از لحاظ انعطاف بدنی به سطح مطلوب نرسیده‌اید، آجر یوگا از فشار بیش از حد به کمر و زانوها جلوگیری می‌کند.
برندهای مشهور آجر یوگا
- Hugger Mugger: فوم فشرده و در عین حال سبک برای استفاده روزمره و حمل آسان، عالی است.
- Manduka Cork Block: از جنس چوب‌پنبه طبیعی؛ محیط‌زیست دوست و بسیار مقاوم.
در ایران نیز آجرهای فومی فراوانی پیدا می‌شود. مهم این است که به ابعاد استاندارد (معمولاً ۲۲ × ۱۵ × ۱۰ سانتیمتر) و کیفیت فشرده‌سازی مواد سازنده آن دقت کنید. اگر آجر بیش از حد نرم باشد، شکلش را از دست می‌دهد. اگر بیش از حد سفت باشد، ممکن است هنگام تکیه‌دادن، ناراحتی ایجاد کند.
لباس یوگا
شاید فکر کنید هر لباسی که آزادی حرکت بدهد، کافی است. تا حدودی درست است! اما لباس یوگا معمولاً از پارچه‌هایی دوخته می‌شود که علاوه بر انعطاف، قابلیت تنفس و جذب رطوبت داشته باشند. به همین دلیل، پوشیدن یک شلوار تنگ ورزشی یا لگ به همراه یک تیشرت یا تاپ جذب می‌تواند تجربه شما را بهبود دهد. هیچ اجباری هم نیست که حتماً در همان ابتدا لباس‌های گران‌قیمت بخرید اما اگر برنامه بلندمدت دارید، ارزش سرمایه‌گذاری دارد.
ویژگی‌های لباس یوگا
- قابلیت کشسانی: یوگا شامل حرکات کششی و خمشی فراوان است. پس بهتر است پارچه بتواند بدون پاره شدن، با بدن شما کش بیاید.
- تنفس و دفع رطوبت: اگر زیاد عرق می‌کنید، پارچه‌هایی مثل اسپندکس (Spandex) یا میکروفایبر (Microfiber) می‌توانند عرق را سریع خشک کنند.
- محدودیت نداشتن: لباس باید کاملاً اندازه‌تان باشد و شما را در هیچ جهتی محدود نکند.
برندهای محبوب لباس یوگا
- Lululemon: شهرتش به‌خاطر کیفیت بالا و تنوع طرح است.
- Alo Yoga: طراحی‌های شیک و به‌روز دارد که بین سلبریتی‌ها محبوبیت ویژه‌ای پیدا کرده است.
- Under Armour و Nike: برندهای شناخته‌شده ورزشی که محصولات یوگای خوبی نیز ارائه می‌دهند.
حلقه یوگا
حلقه یوگا (Yoga Wheel) تقریباً وسیله‌ای جدیدتر در دنیای یوگا محسوب می‌شود و این روزها میان مربیان و یوگی‌های کنجکاو محبوبیت زیادی پیدا کرده است. این حلقه می‌تواند به شما در انجام حرکات تعادلی، کشش عمیق ستون فقرات و افزایش انعطاف در خم‌های پشتی کمک کند.
چه مزایایی دارد؟
- افزایش انعطاف ستون فقرات: اگر می‌خواهید در حرکت چاکراسانا (پل معکوس) یا خم‌های عمیق کمر پیشرفت کنید، حلقه یوگا ابزار ایدئالی است.
- تقویت عضلات مرکزی: خیلی از مربیان، حلقه یوگا را در حرکات تعادلی به کار می‌گیرند تا عضلات شکم و پهلو را هم‌زمان درگیر کنند.
- متنوع‌کردن تمرین: با اضافه‌کردن حلقه یوگا به روتین تمرین، فضای خلاقانه بیشتری برای حرکات جدید خواهید داشت.
برندهای معروف حلقه یوگا
- UpCircleSeven: طراحی ارگونومیک و پوشش ضدلغزش دارد.
- Dharma Yoga Wheel: یکی از اولین و محبوب‌ترین برندهایی که این حلقه‌ها را به بازار معرفی کرد.
جوراب یوگا
اگر تاکنون در محیطی مرطوب یا روی سطح لغزانی تمرین کرده‌اید، احتمالاً متوجه می‌شوید گاهی تعادل حفظ‌کردن در یوگا بسیار دشوار می‌شود. جوراب یوگا (Yoga Socks) جوراب‌هایی با سطح اصطکاک بالا هستند. این جوراب‌ها معمولاً برای افرادی که عادت ندارند پاهایشان کاملاً برهنه باشد یا پاهایشان خیلی عرق می‌کند، مناسب است.
نکات انتخاب جوراب یوگا
- سایز متناسب: مطمئن شوید که جوراب در ناحیه پاشنه و انگشتان بیش از حد گشاد نباشد.
- جنس ضدلغزش: بخش سیلیکونی یا لاستیکی زیر جوراب باید طوری باشد که روی مت، سُر نخورد.
- طراحی انگشتی یا نیمه‌باز: بعضی مدل‌ها انگشت‌ها را از هم جدا می‌کنند یا پنجه باز هستند تا به حفظ تعادل کمک بیشتری کنند.
ToeSox یکی از گزینه‌های خوبی است که جوراب‌هایش کیفیت بسیار خوبی دارد اما شاید در فروشگاه‌های ایرانی به‌سختی پیدا شود.
بند یوگا
بند یوگا (Yoga Strap) که گاهی تسمه یوگا (Yoga Belt) هم نامیده می‌شود، وسیله‌ای است که معمولاً از جنس نایلون یا کتان با یک سگک قابل تنظیم ساخته می‌شود. وقتی هنوز انعطاف بدنی موردنیاز برای انجام کامل یک حرکت را ندارید، بند یوگا به یاری‌تان می‌آید و شما را از کشش بیش از حد و آسیب مصون نگه می‌دارد.
کاربردهای بند یوگا
- کمک به انجام حرکات کششی عمیق: مثلاً در حرکت پاسچی‌موتان‌آسانا (خم به جلو نشسته)، اگر دستتان به انگشتان پا نمی‌رسد، بند یوگا را دور کف پا بپیچید و با دو دست آن را بکشید.
- پشتیبانی در حرکات پشت: گاهی برای ثابت نگه‌داشتن دست‌ها در پشت بدن یا انجام گره‌های مختلف، بند یوگا بسیار مفید است.
- ارتقای فرم صحیح: با بند یوگا می‌توانید بدنتان را در وضعیتی هم‌راستا و بدون خمیدگی اضافی حفظ کنید.
برندهای محبوب بند یوگا
- Tumaz: محصولاتی رنگارنگ و زیبا با بافتی بادوام دارد.
- Manduka: سگک فلزی محکم و کیفیت پارچه بالا، از ویژگی‌های بندهای Manduka است.
دستکش یوگا
دستکش یوگا (Yoga Gloves) شاید شباهتی به دستکش‌های بدنسازی داشته باشد اما طراحی آن طوری است که بخشی از انگشتان دست را لخت می‌گذارد تا بتوانید حس تماس با زمین (یا مت) را حفظ کنید و هم‌زمان از لغزش یا فشار بیش از حد روی کف دست جلوگیری کنید.
چرا دستکش یوگا اهمیت دارد؟
- جلوگیری از لیزخوردن: مخصوصاً اگر دست‌هایتان زیاد عرق می‌کند، دستکش یوگا کمک می‌کند موقع حرکت سگ روبه‌پایین (Downward-Facing Dog) سر نخورید.
- حفاظت از پوست دست: فشار بیش از حد روی مچ و کف دست گاهی باعث درد و خستگی می‌شود. دستکش تا حدی این فشار را پخش می‌کند.
- بهبود گرفتن و تکیه: بسیاری از دستکش‌های یوگا با نقاط سیلیکونی طراحی شده‌اند تا در تماس با مت، اصطکاک بیشتری ایجاد کنند.
برند Gaiam در زمینه دستکش یوگا هم تولیداتی با کیفیت مناسب دارد. علاوه بر آن، برندهای ورزشی عمومی مثل Nike یا Adidas هم گاهی دستکش‌هایی با قابلیت استفاده در یوگا عرضه می‌کنند.
صندلی یوگا
وقتی حرف از یوگا می‌شود، شاید صندلی آخرین چیزی باشد که انتظار دارید در تمرین ببینید اما صندلی یوگا (Yoga Chair) ابزاری فوق‌العاده کاربردی است که در سبک آیینگر یوگا (Iyengar Yoga) شهرت یافت. آیینگر یوگا به استفاده از ابزار برای ایجاد هم‌راستایی دقیق در بدن معروف است.
چگونه صندلی یوگا کمک می‌کند؟
- حمایت در حرکات خم به عقب یا جلو: صندلی را می‌توان طوری قرار داد که بتوانید بخشی از بدن را روی آن تکیه دهید.
- مناسب برای سالمندان یا افراد آسیب‌دیده: کسانی که مشکل زانو، کمر یا مچ پا دارند، می‌توانند بسیاری از حرکات را با کمک صندلی انجام دهند.
- تنوع در تمرین: حرکات جالبی مثل خم جانبی (Side Stretch) یا پیچ‌های نشسته (Twists) را می‌توان با صندلی به شکل ایمن‌تری انجام داد.
برندهای تخصصی زیادی در زمینه صندلی یوگا وجود ندارد اما FeetUp از آن دسته برندهایی است که یک نوع صندلی خاص برای وارونه‌ها (Inversions) معرفی کرده است. همچنین Hugger Mugger هم صندلی‌های فلزی تاشوی مقاومی تولید می‌کند که برای آیینگر یوگا مناسب است.
چرخ یوگا
چرخ یوگا (Yoga Wheel) را نباید با حلقه یوگا اشتباه گرفت! بسیاری افراد این دو را یکسان می‌دانند، درحالی‌که چرخ یوگا گاه ساختاری دارد که می‌تواند تکیه‌گاه بهتری برای وارونه‌ها باشد. چرخ یوگا، همان‌طور که از نامش پیداست، حلقه‌ای است معمولاً از جنس پلاستیک فشرده (ABS)، فایبرگلاس یا مواد مشابه ساخته شده و با لایه‌ای از فوم یا مواد نرم دیگر پوشانده می‌شود تا راحتی بیشتری را برای بدن فراهم کند. این حلقه در اندازه‌های مختلفی وجود دارد اما اندازه استاندارد آن معمولاً قطری حدود ۳۰ تا ۳۳ سانتیمتر و پهنایی بین ۱۰ تا ۱۳ سانتیمتر دارد. این ابعاد به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوان از آن برای تمرینات مختلف، از جمله خم‌های پشتی، حرکات تعادلی و کشش‌های عمیق استفاده کرد.
فواید استفاده از چرخ یوگا
- افزایش انعطاف‌پذیری ستون فقرات: چرخ یوگا به طور ویژه برای افزایش انعطاف‌پذیری و دامنه حرکتی ستون فقرات، به‌خصوص در حرکات خم به عقب (Backbends)، بسیار مؤثر است. با استفاده از این وسیله می‌توانید به‌آرامی و با کنترل بیشتر، ستون فقرات خود را کشش دهید و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری کنید.
- تقویت عضلات مرکزی بدن (Core): استفاده از چرخ یوگا در حرکات تعادلی، عضلات مرکزی بدن، از جمله عضلات شکم و کمر را به چالش می‌کشد و به تقویت آن‌ها کمک می‌کند. این وسیله فقط به بهبود تعادل کمک نمی‌کند بلکه از کمردرد نیز پیشگیری می‌کند.
- کاهش دردهای کمر و گرفتگی عضلات: چرخ یوگا می‌تواند به کاهش دردهای مزمن کمر و گرفتگی عضلات پشت کمک کند. با استفاده از این وسیله، می‌توانید عضلات منقبض شده را کشش دهید و فشار را از روی ستون فقرات بردارید.
کمربند یوگا
کمربند یوگا (Yoga Belt) گاهی با همان بند یوگا اشتباه گرفته می‌شود اما در برخی سبک‌های یوگا به‌ویژه یوگای ترمیمی یا رستوریتیو یوگا (Restorative Yoga) از کمربندی پهن‌تر استفاده می‌کنند که حالت محکم‌تری دارد و گاه به‌صورت قلاب مانند دور بدن یا تجهیزات دیگر بسته می‌شود.
فواید کمربند یوگا
- اصلاح وضعیت بدن: مخصوصاً در نشستن‌های طولانی‌مدت یا حرکاتی که نیاز به حفظ تعادل بالای تنه دارند، کمربند یوگا می‌تواند از افتادگی شانه‌ها جلوگیری کند.
- جلوگیری از آسیب حین وارونه‌ها: در بعضی حالت‌های وارونه، مربی‌ها کمربند را دور لگن یا ران می‌بندند تا شما را از کشیدگی ناگهانی محافظت کنند.
- کمک به پوزیشن‌های ترمیمی: در سبک رستوراتیو، کمربند را دور بدن گره می‌زنند تا وضعیت بدن در حالت استراحت عمیق و کشش ملایم ثابت بماند.
در هر حال، اگر تازه‌کار هستید، یک بند یوگا ساده هم می‌تواند تا حدی نقش کمربند یوگا را ایفا کند. پیشنهاد می‌شود برای حرکات ترمیمی پیشرفته یا با راهنمایی مربی، سراغ کمربند اختصاصی بروید.
چرا به لوازم و تجهیزات یوگا نیاز داریم؟
حال که ۱۰ مورد از مهم‌ترین لوازم یوگا را مرور کرده‌ایم، شاید این سؤال ذهنتان را مشغول کند که آیا داشتن همه این ابزارها واقعاً لازم است؟ پاسخ بستگی به سطح تمرین، شرایط بدنی و اهداف شما دارد. اگر قصدتان این است که فقط چند حرکت ساده را در خانه تجربه کنید و چندان هم با مسائلی مثل درد زانو یا کمر مواجه نیستید، شاید یک مت و نهایتاً یک آجر یوگا برایتان کافی باشد. اما اگر می‌خواهید به شکل جدی‌تری وارد این دنیا شوید، حتی شرکت در کلاس یوگا حضوری عمومی یا ثبت‌نام در یک کلاس یوگا آقایان یا کلاس یوگا بانوان را مدنظر دارید، مطمئن باشید زود یا دیر به ابزارهای بیشتر نیاز پیدا می‌کنید.
در وب‌سایت آسانا می‌توانید اطلاعات مفیدی درباره کلاس‌های مختلف از جمله کلاس یوگا آنلاین خصوصی و کلاس یوگا آنلاین عمومی پیدا کنید. همچنین اگر سؤالی درباره هزینه‌های این دوره‌ها و سطح آموزشی آن‌ها دارید، مطالب سایت می‌تواند راهنمای خوبی باشد. وقتی تصمیم گرفتید که یوگا بخشی از زندگی روزمره‌تان شود، به سراغ تهیه تدریجی تجهیزات بروید و مطمئن باشید هر وسیله‌ای که اضافه می‌کنید، مسیر یادگیری و لذت‌بردن از یوگا را هموارتر می‌کند.
نتیجه‌گیری
اگر زمانی را به یاد می‌آورید که در جلسات اول یوگا، هنگام انجام حرکت تعادلی بارها از روی مت سر خوردید یا نتوانستید به‌خوبی دستتان را به زمین برسانید، احتمالاً می‌بینید که داشتن یک بند یوگا یا آجر یوگا چقدر می‌توانست اوضاع را راحت‌تر کند. تجهیزات یوگا نه تنها برای افراد مبتدی و کم‌انعطاف، بلکه برای همه سطوح مفیدند. آن‌ها می‌توانند امنیت بدن شما را در تمرین افزایش دهند، گستره حرکات را وسیع‌تر کنند و تجربه‌ای عمیق‌تر از یوگا را برایتان رقم بزنند.
در نهایت، نکته مهم این است که با خودتان صبور باشید. خرید وسایل یوگا بخشی از سرمایه‌گذاری روی سلامت و آرامش درونی شماست. نیازی نیست همه را یک‌جا تهیه کنید؛ از حداقل‌ها شروع کنید و در هر گام، کیفیت تمرینتان را ارتقا دهید. شاید امروز تنها چیزی که واقعاً نیاز دارید، یک مت خوب باشد. فردا، وقتی پیشرفت کردید و دیدید که یوگا روزبه‌روز بخشی از سبک زندگی‌تان شده است، سراغ آجر، بند، حلقه یا حتی صندلی مخصوص آن بروید. مسیر یادگیری ادامه دارد و هر وسیله‌ای که به دستتان می‌رسد، پنجره تازه‌ای از خلاقیت و درک بدنتان را به روی شما می‌گشاید. ناماسته Namaste
دیدگاهتان را بنویسید